اداب و رسوم
آداب و رسوم مردم خوزستان
تناسب آب و هوائى با زندگى کوچ‌نشینى موجب شده که در این استان، بخشى از جمعیت به دامدارى پرداخته و به ییلاق و قشلاق بپردازند. بخش شمالى و شمال شرقى خوزستان شامل مناطق شوش، مسجد سلیمان، دزفول، شوشتر، ایذه تا محدوده باغ ملک و جانکى در شمال رامهرمز محل زندگى ییلاقى ایلات بختیارى و بخشى از ایلات لرستان و ایلام مى‌باشد .
بخشى از عشایر این استان اعرابى هستند که در طول تاریخ و به‌مرور زمان از صحراى عربستان کوچیده و سال‌هاى دراز در خوزستان ماندگار شدند . زبان عشایر بومى عربى و عشایر مهاجر استان که فصل زمستان را در مناطق قشلاقى خوزستان مى‌گذرانند به زبان و گویش خاص (لری) سخن مى‌گویند . در بین شهرستان‌هاى استان خوزستان، شهرستان آبادان فاقد جمعیت عشایر قشلاقى است
برای دریافت فایل ازدواج اینجا کلیک کنید
خوزستان به‌دلیل دارا بودن ویژگى‌هاى آب و
هوائی، از دیرباز تاکنون، مسکن ایل‌ها و طایفه‌هاى گوناگون بوده است.
اقوام کوچ‌نشین این منطقه به سه دسته عمده لر - ترک و عرب تقسیم مى‌شوند .
رعایت آداب و رسوم و شیوه‌هاى قومی، از مسائلى است که شیخ یا رهبر در نظام
عشایرى عرب بر آن تأکید داشت.
مجالس سوگوارى با حضور و اعلام وى خاتمه مى‌یافت و در بقیه ٔ مراسم و سنن قومى نیز حضورى فعال داشت .
در بین ایلات ایران، ایلى به‌نام لرکى
وجود داشته که گذشت زمان آن‌را به پراکندگى کشانده است. لرکى به دو زبان
ترکى و فارسى شکسته سخن مى‌گویند . عروسى در ایل لرکى‌ها با شرط رضایت
والدین امکان‌پذیر است.
از روش‌هاى ازدواج در این ایل همبهرى است. وقتى
پدر دختر پسرى ندارد، به پسر خواستگار پیشنهاد مى‌کند همبهر شود؛ یعنى
داماد سرخانه شود. اما کمتر پسرى حاضر به قبول ان مى‌شود . در بین لرکى‌ها
زن ارزش زیادى دارد. پس از دید و بازدید خانواده پسر، مشاوره مى‌پردازند و
دفعات بعد به‌عنوان بازدید با سوغاتى به منزل والدین دختر مى‌روند و گاهى
چند روز آنجا مى‌مانند.
سپس مراسم خواستگارى پیش مى‌آید. در روز معینى پدر داماد به‌همراه عده‌اى از ریش‌سفیدان محل با لباس‌هاى رسمى سوار بر اسب با هدایائى نظیر کله‌قند، چای، توتون، گوسفند به خانه عروس مى‌روند. خانواد ۀ عروس نیز به استقبال آنها رفته و مسافتى را پیاده طى مى‌کنند. سپس غذا تدارک دیده مى‌شود. در صورت توافق خانواده ٔ عروس در پایان مجلس، قرار کاغذگیرانى (نامزدی) مى‌گذراد .
در مجلس نامزدى ریش سفیدان، معتمدین محل و میرزا (نویسنده) در خانه پدر عروس حاضر مى‌شوند. جلسه مردان و زنان جداگانه است. در مجلس زنان شادى و بزن و بکوب برپا مى‌شود و دست و پاى عروس را حنا مى‌بندند. مردان هم مجلس گرمى دارند؛ یکى آواز مى‌خواند و یکى نى مى‌زند، بعد بزرگتر محل به میرزا مى‌گوید که شروع کنیم و وسایل نوشتن حاضر مى‌شود و مهریه و شیربها و جهیزیه تعیین و ثبت مى‌شود.
حاضران کاغذ نامزدى را امضاء مى‌کنند و کف مى‌زنند که به آن ' کف مارکی' (کف مبارکی) مى‌گویند. از آن به‌‌بعد دختر نامزد پسر مى‌شود . پس از این جلسه در صورت مناسب بودن فصل و آمادگى طرفین عروسى روبه‌راه مى‌شود. وگرنه چند ماهى صبر مى‌کنند که به آن بردبانه مى‌گویند . ۱۵ روز مانده به عروسى کم‌کم تدارک عروسى را مى‌بینند و گاهى نیز این‌کار را ازچند ماه پیشتر آغاز مى‌کنند.
تا روز عروسى این کارها انجام گیرد: سفید
کردن برنج، آرد کردن گندم، تهیه نان، خرید قند و چاى و توتون و تنباکو،
تهیه هیزم، تهیه وسایل پخت و پز، تهیه ترکه جهت بازى مردان، دعوت تشمال
(نوزانده ) ، دعوت قوم و خیش که هر یک مراسم مخصوص به‌خود دارد. خداحافظى
عروس از خانه پدر و آوردن عروس به خانه داماد نیز مراسم خاص خود را دارد .
بردن جهیز عروس را 'پشا' مىنامند که شامل قالی، گلیم، جاجیم، بالش،
خورجین مى‌باشد. یکى دو هفته پس از عروسى خانواده ٔ عروس
، داماد عروس را به شام دعوت مى‌کنند. این دعوت را 'پاگشونی' مىنامند.
آداب و رسوم مردم ایذه
رسوم تولد نوزاد
هنگام تولد
در
گذشته برای جلو گیری از "آل"(نوعی جن که معتقد بودند به زائو آسیب می
رساند) ،مک،قیچی و پنجه گرگ بالای سر زائو می گذاشتند .همچنین در روش دیگری
پیازی را به سیخ میزدند و آن رادر کنار بستر نوزاد می گذاشتند .آنها این
کار را برای جلوگیری از عوض کردن نوزاد توسط"از ما بهتران"انجام میداد
ند.اجرت قابله معمولا لباس،مقداری پارچه و شیرینی بود. معمولا اسم اقوام
نزدیک نوزاد را بر روی او نمی گذارند زیرا آن را بد شگون می دانند.اسامی
افراد درگذشته را نیز به عنوان نام نوزاد تعیین نمی کنند.اسامی مذهبی نیز
مرسوم است.در گذشته قبل از تولد نوزاد ،2 نام تعیین میکردند تا درصورت پسر
بودن یا دختر بودن نوزاد اسم او از قبل انتخاب شده باشد.
حمام زایمان
نوزاد
را، 3 روز پس از تولد ،به حمام میبرند.هفت روز پس از تولد نیز، هم نوزاد و
هم زائو به حمام میروند.زائو قبل از حمام چهلم ، به نزد دعا نویس
رفته،برای او دعای چله می گرفت.دعای چله بر را به پیراهن کودک می بستند.در
حمام مقداری نمک در آب ریخته،ظرف آب را روی سر زائو و کودک میریزند.آنها
معتقدند با این کار،چله کودک و زائو پریده شده،از ما بهتران و "آل" به آنها
آسیبی وارد نمیکند.
دندان در آوردن کودک
بو
دادن مقداری گندم و نخود، از کارهاییست که مادر کودک هنگام دندان در آوردن
او،انجام میدهد.نخود و گندم بو داده شده ،به همسایگان داده میشود.همسایگان
پس از خالی نمودن ظرف،مقداری شیرینی یا پول خرد در کاسه می ریزند که به
این رسم دونگو Dungo میگویند.
در گذشته کار ختنه را،دلاک(یا سلمانی ،پیرایشگر موی مردان)انجام میداد.این سنت در روستای باجول( در زمان انجام تحقیق) مرسوم بود.برای کودک به این مناسبت جشنی نیز بر پا میشود.نوازنده محلی موسیقی محلی (توشمال)مینوازد.پسربچه ،دامن قرمز رنگی میپوشد.
